Teško je promatrati svet sa ovih naših brda, oslonjenih na Jadran, a ostati pribran i ne podleći olakom, sudbinskom tumačenju istorijskih datuma i rasprostranjenom osećaju ciklične i nepromenljive biti (uzaludnog) postojanja. Ipak, ovaj 6. april može poslužiti upravo kao odličan isečak za mikroskopsku analizu društvenog potpisa koji ostavljamo za sobom.
6. april je dan Grada Sarajeva.
Pre tačno 70 godina, grad su oslobodile trupe NOV Jugoslavije. Nakon uspešne operacije za oslobođenje Mostara, krajem februara 1945. gde su dalmatinska i hercegovačka divizija 8. korpusa napravile proboj, i potukle nemačko-ustaške divizije, na čelu “vražjom divizijom” – jedinicom Vermahta formiranom od regruta iz Nezavisne države Hrvatske i nemačkog komandnog osoblja, zajedno sa 9. gorskom ustaško-domobranskom divizijom poduprtim nemačkim artiljerijskim pukovima, oslobađanje Sarajeva je postalo sledeći strateški cilj u široj ofanzivi za oslobađanje Jugoslavije.
Uprkos velikim gubicima u samoj Nemačkoj, pružan je dogotrajan otpor čime se osiguravalo bezbedno povlačenje iz samog grada u kome su se vršile odmazde i ubistva. Konačno, 6. aprila, Sarajevo je oslobođeno.
Tog istog 6. aprila, kada su iz Sarajeva proterane fašističke košulje Vermahta i ustaša, 1992. građani Sarajeva su ustali protiv novog, komšijsko-prijateljskog fašizma onih koji su se prethodno jutro, obukavši košulje koje su cedili na zajedničkoj žici, probudili kao četnici i zapucali na masovni protest Mira, ubivši pritom Olgu, majku dvoje dece, i Suadu, studentkinju medicine čije su poslednje reči bile: “Zar je ovo Sarajevo!”
Tog dana počinje sarajevski otpor novoj mržnji, novom fašizmu koji će trajati svih 1425 vražjih dana i noći, najdužih u istoriji opsada svetskih gradova, kao da takva disciplina ima svoj razlog postojanja, kao da Sarajevo nije znalo za druge, olimpijske discipline.
Ovog 6. aprila, 2015, Sarajevo deluje dinamično i zadovoljno, obnovljeno i funkcionalno, poput neke naborane ali žilave evropske prestonice.
Ređaju se čestitke, slavi se Dan, spušta se cveće i u opeglanim košuljama ispijaju kafe. Ipak, Sarajevo je danas paralisano podelama, i nacionalnim pregrupisavanjima, koje, kako to šaljivo ali i netačno građani nazivaju – prebiranje krvnih zrnaca, jer kao da eritrociti znaju dal su muslimanski ili nevernički, kao da se molekul kiseonika drugačije vezuje u plućima ateiste od onoga ko se za praznik stisnuo da kupi kosher vino il nevino prase.
Bezmalo sva društvena energija je usmerena, pardon, zarobljena u savladavanju striktnih naci-formula koje su spuštene do tog nivoa da su prisutne u izboru računa u banci do (ne)mogućnosti lečenja il odabira vrtića.
Neupitna nužnost podele i diktat kategorizacije u koju su građani saterani bez prava na Drugo i drugačije, liči na onaj komičan Borhesov citat iz kineske encikopedije, gde su sve životinje podeljene na: a) one koje pripadaju Caru, b) mirišljave, c) pripitomljene, d) male svinje, e) sirene, f) čudovišta, g) pse na slobodi, h) one koje su uključene u ovu klasifikaciju, i) koje se uzbuđuju kao ludaci, j) bezbrojne, k) nacrtane tankom kičicom od devine dlake, l) ostale m) koje su slomile krčag, n) koje iz daljine liče na muve.
Ovog 6. aprila , fašizam je inkorpiriran u Ustav, u jelovnik, u formular koji deli decu, seče ulice, hrani besmislene institucije i izdržava celu jednu klasu oholih pijavica u lepim košuljama koji znalački barataju tom formulom podele, u Banjoj Luci, Mostaru il Sarajevu, i pune svoja proširena creva dok mljackaju o srećnom suživotu.
S druge strane, ovo je mesto gde je duh zajedništva i jednakosti najprisutniji. U gradu, preduzeću il pozorištu, preskaču se, zaobilaze i izvrdavaju ruglu sve te granice, žice i osmatračnice, među kojima Sarajlije još uvek žive, smeju se i umiru. To je pitanje opstanka, zdravog duha i ljudskosti, a ne kakav NGO-ovski project goal assesment, kolonizatorsko peglanje savesti il kapitalističko bratimljenje u brendu. U ovom gradu, antifašizam je dnevna disciplina. 24/7, bez prestanka.
Jer, ovde je to sasvim jasno: ne postoji suživot. Postoji samo život ili neživot. A Sarajevo danas, ovog 6. aprila, najviše od svih jugoslovenskih gradova, stidljivo ali istrajno, čuva upravo taj plamen života, tu sarajevsku Vječnu vatru na koju se može prisloniti svako drvce željno da osvetli nazad svoju pećinu i razotkrije mitske senke koje ga tamniče. Danas, kao i uvek, Sarajlija znači antifašista.
